Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрінің мәдени-ақпараттық саланы дамыту мәселелері жөнінде ҚР Парламенті Сенатындағы баяндамасының тезистері

Құрметті әріптестер!

Министрлік өз қызметін еліміздің маңызды бағдарламалық құжаттарының ережелері негізінде жүзеге асырады. Атап айтқанда, Елбасының Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі Жалпы ұлттық жоспар және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасы және т.б.
Мұнда ағымдағы жылғы маусым айында Елбасының қатысуымен өткізілген ішкі саясат саласындағы жиналыстың қорытындысын атаған жөн. Сонымен қатар, нәтижеге бағытталған бюджет жүйесіне ауысу мақсатында Министрліктің 2009-2011 жылдарға арналған Стратегиялық жоспары әзірленіп, Премьер-Министрде болған жиналыста қорғалған болатын. Бұл құжатта орта мерзімдегі министрлік жұмысының негізгі бағыттары қарастырылған.
Ал енді мәдениет және ақпарат дамуының болашағын сөз етпестен алдын, 2008 жылы жасалынған шараларға қықаша тоқталуға рұқсат етіңіздер.
Әсіресе, Мәдениет саласында «Мәдени мұра» бағдарламасының орындалуына басты назар аударылды. Олай дейтініміз тек биылдың өзінде ғана бағдарламаны іске асыруға бір жарым миллиард теңгеге жуық қаржы бөлінді (бір миллиард үш жүз миллионннан астам).
Елбасының тапсырмасын орындау мақсатында «Мәдени мұра» бағдарламасы тұжырымдамасының жобасы әзірленді. Бұл құжаттың жобасын әзірлеу жұмыстарына Мәдени саясат және өнер тану институты тартылды.
Осында мен «Мәдени мұра» бағдарламасының құрылу мақсаты тек ескерткіштерді техникалық қалпына келтіру және қазба жұмыстарын жүргізу ғана емес екендігін атап өткім келеді. «Мәдени мұра» - бұл еліміздегі отандық және шетелдердегі мәдени мұраларды толықтырудың, қазақстандықтардың өз тарихы мен мәдениетіне қызығушылықтарын арттырудың бірегей құралы.
Қазіргі таңда Дамаск қаласындағы Әл-Фараби кесенесі мен этномәдени орталығының құрылысы және Сұлтан Бейбарыс кесенесін қалпына келтіру жұмыстары және Каир қаласындағы Сұлтан Бейбарыс мешітін қалпына келтіру жұмыстары жалғасуда. Сондай-ақ, Алматы және Шығыс-Қазақстан облыстарындағы «Ыссық» және «Берел» қорықтарын қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде.
Қазақстанның тарихи-мәдени мұра объектілерін ЮНЕСКО –ның дүниежүзілік мұралар тізіміне енгзіу жөніндеде маңызды жұмыстар атқарылды.
Министрлік жұмысында ұлттық кинематографияны дамыту ерекше орын алады. Егер мен біздің осы дәуірімізде кино өнерінің қоғамдық санаға әсер ету күші жағынан теңдесі жоқ десем қателеспеймін деп ойлаймын. Бүгінде осы саладағы телехикаялар және кинофильмдер мемлекеттікттің ең көлемді насихаттық науқандарымен бәсекелесе алады.
Бұл бағыттағы алғашқы қадамдардың бірі ретінде біз «Қазақфильм» ҰК» АҚ жаңартудың жоспарын жасадық. Жоспарда техникалық қайта жабдықтау, жаңа алаңдар құру, ежірелік қызметті ұйымдастыру, киноөнімдерді сақтаудың сандық технологияларын енгізу қарастырылған. Егер нақты қол жеткізілген нәтижелерді айтатын болсақ, ағымдағы жылы үш толық метраждық көркем және үш анимациялық фильмдердің өндірісі аяқталды. Оның ішінде «Мұстафа Шоқай», «Ауылым әнім», «Әкем екеумiз» және т.б. бар.
Сондай-ақ кино мәселесін талқылап отырғанда қыркүйекте өткізілген V-ші «Еуразия» халықаралық кинофестивалін атамауға болмайды. Ондағы 70-тен астам кинокартинаның арасынан 7 номинация бойынша қазақстандық режиссерлардың еңбегі еш кетпей, лайықты орын алғандарын қуанышпен атап өткен жөн.
Түркіменстанның, Қатар және Иорданияның Қазақстандағы күндері және Қазақстанның Моңғолиядағы күндері жоғары деңгейде өткізілді. Украинаның Қазақстандағы жылының шеңберіндегі іс-шаралар өткізілуде. Ал, жылдың соңына дейін Қазақстанның Тәжікістандағы күндері және Египеттің Қазақстандағы күндері өткізілетін болады.
Қазақстан Республикасының елордасы – Астана қаласының 10-жылдық мерекесі шеңберінде министрліктің жұмысын атап өту қажет. Онда бес топ ауқымды іс-шаралар, соның ішінде, «Опералия-2008» ІV халықаралық музыкалық фестивальі жоғары жетістікпен өткізілді. Оған Италияның, Ресейдің, Испанияның, АҚШ-тың, Австрия мен т.б. мемлекеттердің жетекші театрлары қатысты.
Ақпараттық саладағы жұмыстарды қорытындылай келе бірініші кезекте «Арна Медиа» ұлттық ақпараттық холдингінің құрлуы туралы айту керек. Бұл холдинг өзіне мемлекеттің барлық медиа-ресурстарын біріктірді.
Сондай-ақ, Елбасының тапсырмасына сәйкес, мемлекеттік теле арналарды тақырыптық дифференциациялау жөніндегі жұмыстар басталып кетті. Бүгінгі күнге дейін «»Ел Арна» арнасын білім, мәдениет және жастардың телеарнасы сияқты қайта форматтаудың тұжырымдамасы жасалынды.
Мемлекеттік ақпараттық тапсырыс ағымдағы жылы 81 тақырыптық бағыт бойынша 94 баспа және электрондық БАҚ-тарда орналастырылды.
Осыған байланысты елдегі ақпараттық кеңістік толық тізімге алынды. Әрекет етпейтін 6 665 БАҚ есептен шығарылды. Осы уақытта іс жүзінде әрекет ететін 2 751 БАҚ есепте тұр.
Бұл жұмыс әрі қарай жалғаса беретінін атап өткім келеді. Біз мемлекеттік тапсырысты орындайтын БАҚ-тарға мақсаттық аудиториялары, таралымы, тақырыптық бағыттарының сәйкестілік пәндері бойынша жан-жақты мониторинг жүргізуді жоспарлап отырмыз.
Мемлекеттік ақпараттық саясат бәрінен бұрын, қоғамның ақпараттық сұранысын сапалы қанағаттандыруға, өткізіліп жатқан реформаларды түсіндіруге, ел жетістіктері мен дамуын жариялауға бағытталған.
Бұл бағытта жыл басынан бері министрлік өте өзекті тақырыптар бойынша 70-тен астам медиа-жоспар әзірледі және іске асырды.
Сонымен қатар, мемлекеттік тапсырыс бойынша 65 баспа 400-ден астам әлеуметтік маңызды әдебиет түрлерін шығаруда, мысалы үшін 2007 жылы олардың саны 45 болатын.
Тілдерді дамыту саласында мемлекеттік тілді оқытуды әдістемелік қамтамасыз ету жөніндегі белсенді жұмыстар тұрақты түрде жүргізілуде.
Атап айтқанда, ағымдағы жылы барлық мемлекеттік органдар мен ұлттық компаниялар қамтамасыз етілген, жалпы таралымы 500 мың дананы құрайтын 6 түрлі сөздік, 22 компьютерлік бағдарлама, 2 түрлі балама оқу бағдарламасы әзірленіп, жарыққа шығарылды.
Сондай-ақ, мемлекеттік тілді оқыту инфрақұрылымын кеңейту жөніндегі жұмыстар да жүргізілуде. Бүгінгі таңда, мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының саны 30-ға жетті, ағымдағы жылдың аяғына дейін тағы 10 орталық ашылады.
Министрліктің 2008 жылғы жұмысында нормативті-құқықтық базаларды жетілдіруге ерекше мән берілді.
Атап айтқанда, «Мәдениет туралы» Қазақстан Республикасының заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Заң жобасында ұлттық кино өнерін қолдау және кинематография саласын реттеуге бағытталған нормалар қарастырылған.
Министрлік 2007 жылғы Конституцияға енгізілген толықтыруларға сәйкес, бір қатар мәжіліс депутаттарының бастамасымен жасалып жатқан Қазақстан халқы ассамблеясы туралы Заң жобасын әзірлеуге қатысты. Онда аталған институттың құқықтық мәртебесін реттейтін концептуалды нормалар.
Сонымен қатар, Елбасының Қазақстан Республикасы Парламентінің ІІ-ші сессиясын ашу кезіндегі берген тапсырмаларын орындау мақсатында «Саяси партиялар туралы» және «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңдарға өзгерістер енгізу туралы заңжобасын әзірлеуде.
Енгізілетін өзгерістің мақсаты заңнамаларды әрі қарай либерализациялау және керексіз бюрократтық тосқауылдарды алу болып табылады.
Құрметті әріптестер, Сіздер Біздің бұл бастамаларымызды қолдайды және аталған заңнамалардың жылдам қабылдануына ықпал етеді деп үміттенемін.
Ал енді орта мерзімді кезеңде ақпараттық-мәдени салаларды дамытудың нақты жоспарларын атап өтуге рұқсат етіңіздер.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес министірлік жұмысының маңызды басымдығы министірлік менеджментінің жаңа үлгісін қалыптастыру және нәтижеге бағытталған бюджет жүйесін стратегиялық жоспарлауға ауысу болып табылады.
Осы мақсатта қысқа мерзімде, Мен жоғарыда атап өткен Министрліктің 2009-2011 жылдарға арналған Стратегиялық жоспары әзірленіп, қорғалған болатын.
Оның негізінде ұлттың басты стратегиялық мақсаты, Елбасы атап көрсеткендей – қоғамдық өмірдің барлық саласының бәсекеге қабілеттілігін арттыру және әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына кіру жатыр.
Осы мақсаттағы Министірліктің миссиясы мәдениет және ақпарат, ұлттың тұрақты дамуы, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік оптимизмін қалыптастыру саласындағы сапалы әрі қол жетімді қызметтерді ұсынуға бағытталған мемлекеттік саясатты әзірлеу және нәтижелі іске асыру болып табылады.
Бұл миссияға жету үшін қызметтің негізгі төрт бағыты қарастырылған. Олардың әр біріне нақты мақсаттар, міндеттер және жасалған жұмыстың нәтижелілігін бағалайтын негізгі индикаторлар көрсетілген.
Бірінші бағыт – бұл мәдениет және өнер салаларының бәсекеге қабілеттілігін арттыру. Мұнда біздің әрекетіміз «Мәдени мұра» ұлттық стратегиялық жобасын әрі қарай іске асыруға, мәдениет және өнер саласындағы инфрақұрылымның дамуына, жаңа ақпараттық технологияларды қолдану арқылы мәдени құндылықтарға халықтың қол жеткізуін кеңейтуге, отандық мәдениетті елде және шет еледерде түсіндіріп таратуға бағытталады.
Екінші бағыт - Қазақстан халқын біріктіру факторы ретінде төзімді тілдік орта құру. Мұндағы біздің негізгі мақсатымыз мемлекеттік тілді, Қазақстан халқының тілдерін дамыту болып табылады.
Үшінші бағыт - отандық ақпараттық кеңістіктің бәсекеге қабілеттілігін арттыру. Мұндағы негізгі мақсат мемлекеттік ақпараттық саясаттың тиімділігін арттыру және Елбасының ішкі саясат мәселелері жөніндегі жиналыста отандық ақпараттық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және халықтың мұрағаттық қорларға қол жетімділігін кеңейту туралы берген тапсырмаларын орындау болып табылады.
Төртінші бағыт - мемлекеттілікті, халық бірлігін одан әрі нығайту және ұлттың тұрақты дамуы үшін қоғамның топтасуын қамтамасыз ету. Мұнда халық бірлігін нығайту және жалпы қазақстандық отансүйгіштікті қалыптастыру, мемлекеттің азаматтық қоғам институттарымен ықпалдасуын жетілдіру жөніндегі жұмыстары жалғастыру қажет.
Саладағы жүйелік проблема ретінде бүгінгі күнге дейін мәдениет-ақпарат салаларында жалпы республика аумағына міндетті нақты стандарттар мен ережелер жүйесінің жоқтығын айтпауға болмайды.
Бұл мәдениет мекемелерінің жағдайына да, олардың жабдықтар және мамандармен қамтамасыз етілулеріне де, мемлекеттік тілді төмен деңгейде меңгерулеріне де, жеке тұлғалардың мұрағаттық құжаттарды мемлекеттік мекемелерге тапсыру тәртібіне де қатысты.
Және осыған байланысты біздің ең бірінші күшіміз мәдениет мекемелеріне нормативтер әзірлеу және оларды Қазақстан Республикасы барлық аумағына міндетті етуді заңнамалық бекітуге жұмсалатын болатын.
Онан басқа, біз мемлекеттік қызметке келуші тұлғалар үшін мемлекеттік тілді меңгерудің төменгі деңгейін заңды түрде белгілеуді жоспарлап отырмыз.
Қазіргі кезде толықтыруды енгізу пәні бойынша тиісті нормативті-құқықтық базалар зерттелуде. Бұл мәселе Мемлекеттік қызмет агенттігімен бірлесіп шешімін табатын болады.
Мен тоқталғалы жатқан тағы бір маңызды мәселе бұл мәдениет саласындағы еңбек ақының төмендігі. Қазір оның деңгейі денсаулық және білім салаларына қарағанда орташа 15-20 % -ға төмен.
Стратегиялық жоспарда біз еңбек ақының деңгейін көтеру жөніндегі тиісті шараларды ескердік, бірақ, өздеріңіз білетіндей, мұнда көп нәрсе басқа мүдделес министірліктермен қалыптасқан мекеме аралық жұмыстарға тәуелді болады.
Сіздерден құрметті депутаттар біздің ұсыныстарымызды қолдауды және министрліктің бастамаларын іске асыруға ат салысуларыңызды сұраймын.
* * * Салалардағы стратегиялық жобаларды жүзеге асыру үшін Министрлік мәдени және ақпараттық қорлардың бірегей үйлесімін қалыптастырады.
Ешкімге жасырын емес, бүгінде, ақпараттық қоғам заманында қандай да бір оқиғаны жарыққа шығару кейде сол оқиғаның өзінен де маңыздырақ болуы мүмкін.
Және сондықтан да біз өз қызметімізде мәдени-ақпараттық симбиоз технологиясын барынша көп қолдану керек деп есептейміз, қашан ақпараттық технологиялар мәдениетті насихаттауға қызмет етсе, және керісінше, мәдени және рухани құндылықтар ақпараттық өнімнің бірінші кезектегі мазмұнын құрайды.
Ал, министрліктің мәдениет және ақпаратты дамыту жөніндегі нақты жобаларына келсек, онда олар келесідей.
Мәдениет саласындағы біздің күш-жігеріміз «Мәдени мұра» бағдарламасын әрі қарай іске асыруға жұмсалады.
Бағдарламаның бірінші кезеңіндегі негізгі бағыттардың орындалуын қамтамасыз ету қажет, оның аясында оны тездетіп ғылыми айналымға енгізу үшін жаңа ақпараттар легін табуға және өңдеуге күш салу керек.
Тағы да атап өтейін – біз ғылыми зерттеулерді сол зерттеудің өзі үшін жүргізбейміз. Біздің басты міндетіміз – мәдени мұраларға халықтың қолын жеткізу. Ұлттық тарих пен мәдениет әрбір Қазақстандықтың ой-өрісіне берік енуі керек. Ортақ тарихи түбірлер – халық бірілігі, қоғамның топтасуы үшін керемет іргетас болып табылады.
И министерство располагает самым широким набором инструментов для решения этой задачи. Кинематограф, книги, печать, телевидение – все это мы будем использовать самым активным образом.
Ұлттық кино өндірісті дамыту – бұл министрліктің тағы бір маңызды жобасы. Мен алдында айтқанымдай «Қазақфильмді» жаңғыртудың жоспары дайын. Келесі жылы екі көркем фильмнің өндірісін аяқтау жоспарланған («Біржан сал» және «Гүл сатушы»), сондай-ақ, 28 жаңа фильмді өндіріске жіберу жоспарланып отыр.
Қазірде ұлттық киноежіредегі қазақстандық фильдердің үлесі үш пайызға жуықты құрайды. Осы саланы үзбей дамыту арқылы біз 2009 жылы оның үлесін үш есеге көбейтіп 9 пайызға дейін жеткізуді көздеп отырмыз.
Жалпы ақпараттық салада біз келесілерге назар аударуды жоспарлап отырмыз.
Бірінші кезектегі міндеттер «Арна Медиа» ұлттық холдингіне жүктеледі. Еліміздің медиа-құрылымын басқарудың тиімділігін арттырудан басқа, оның басты мақсаты – мемлекеттік теле арналарды дамытудың жаңа стратегиясын әзірлеу болып табылады.
Сондай-ақ, «Хабар» негізгі ақпараттық-талдамалық арна болуы тиіс. Міне осында еліміздегі және шетелдердегі барлық маңызды оқиғалар жедел жарыққа шығарылуы және бағалануы тиіс. Ал, келешекте бұл орта-азия көлеміндегі жетекші ақпараттық-талдамалық арна болмақ.
«Caspionet» арнасы шетелдік аудиториялармен санасатын имидждік арна болады, ал, қазіргі кезде таратудың кең жүйесін қамтып отырған «Қазақстан» арнасы ішкі саясат міндеттерін нәтижелі шешуі тиіс.
Өскеменнің тұрғындары Атырудың экономикалық жетістіктерін білетін болады, ал, Шымкенттіктер Солтүстік Қазақстанның әдемі табиғатын тамашалайтын болады.
Онан басқа, жақын арада Қазақстанда бір қатар халықаралық іс-шаралар өткізілетін болады.
Бұл Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының Үшінші Съезі, ЕҚЫҰ –на төрағалық ету, «Азиада», Ислам Ұйымдары Конференциясына төрағалық ету. Осылардың барлығынан біздің көрермендеріміз ресми дерекөздерден айқын және жедел ақпаратты алатын болады.
Ал, «Ел Арна» арнасы туралы мен бүгін айтып өттім. Оның базасында мәдениет, спорт, білім және жастар тақырыптарындағы мүлдем жаңа арна құрылатын болады. Және біз мәдениет саласында не істеген болсақ осы арнада көрсететін боламыз. Оның үстіне Ұлттық мұрағат бай материал жинайтын болады.
Мысалы, бүгінде онда біздің театрларымыздың заманауи репертуарлары, Қазақстан тарихы бойынша керемет материалдар, «Мәдени мұра» бағдарламасының шеңберіндегі музейлік құнды құжаттары цифрлендірілген түрде сақтаулы тұрады.
Біздің жоспарларымызды техникалық қамтамасыз етуге сандық телерадиохабартаратуды енгізу қызмет ететін болады. Нәтижесінде біз не аламыз? Телебағдарламалардың сапасын арттырумен қатар түрлі мақсаттық аудиторияларға арналған түрлі телеарналар санының өсуі.
Онан басқа, маңызды мәселе ұлттық қауіпсіздік мәселесі шешілетін болады. Қазір шекаралас аймақтардағы тұрғындар ресейлік телеарналарды қарауға мәжбүр, өйткені отандық телеарналарда қажетті қамту аймағы жеткіліксіз.
Осы мәселе сандық телерадиохабартаратуды енгізілу арқылы шешімін таппақ. 2011 жылға дейін оның қамту аймағы республика территориясының 40 пайызына жуығы болуы тиіс.
Қазір біздің көрермендердің қазақстандық теле арналарды көрмеуінің себебі ұлттық телвиденияға қарсы принципынан емес, оның ақпараттық сұранысын қанағаттандыра алмағандығынан.
Біз бұл проблеманы шешеміз. Телеарналарды бір-біріне ұқсамайтын қызықты етеміз, 2011 жылға дейін мемлекеттік телеарналардың өзіндік бағдарламаларының үлесін 50 пайызға жеткізу арқылы, сандық телерадиохабартаратуды енгзу арқылы телеарналарды санын арттырамыз, мемлекеттік емес БАҚ –тармен ынтымақтастықты тиімді дамытамыз – міне осылай біздің жоспарымыз.
Біздің үш жылға арналған Стратегиялық жоспарымыздың, сондай-ақ Елбасының Қазақстан халқына жолдауына және «Нұр Отан» ХДП сайлау алды тұғырнамасының негізінде біз Мәдениет және ақпарат министрлігінің бюджетін құрастырдық.
Жалпы келесі 2009 жылғы бюджет мақсаттық трансферттерді қоспағанда биылғыдан 45 пайызға артық. «Нұр Отан» ХДП сайлау алды тұғырнамасына сәйкес мәдениетке бөлінген қаржының көлемі келесі жылы екі есеге өсетіндігін атап өткім келеді – 10–нан 20 миллиард теңгеден астамға.
Сонымен қатар, министрлік бюджетінің маңызды бөлігі – 15 миллиард теңгеден астам – мақсаттық трансферттер түрінде Астана қаласындағы ірі объектілер құрылысын бітіруге жұсалатын болады. Олар 3 500 адамға арналған киоконцрттік зал, Тәуелсіздік сарайы, «Шабыт» шығармашылық сарайы және басқалар.
Біздің алдағы екі-үш жылға арналған отандық мәдениет пен ақпаратты дамыту жөніндегі жоспарларымыз міне осындай.
Біздің жобаларымыздың қазақстан халқын топтастыруға, қазақстандықтардың әлеуметтік оптимизмін қалыптастыруға, және Қазақстанның тұрақты және бәсекеге қабілетті дамуының себепшісі болатындығына сенімдімін.
Күшті ұлттық мәдениет және мемлекетті ақпараттық қамтамасыз етудің жаңа жүйесі, жаңа мазмұндағы ақпараттық саясат Жаңа Қазақстан құрудың ажырамас бөлігі.

Назарларыңызға рахмет.

Деятельность министерства основывается на положениях ключевых программных документов страны. Это, в частности, Общенациональный план мероприятий по реализации Послания Главы государства народу Казахстана, Программа Правительства на 2007-2009 годы и другие.
Здесь также нельзя не отметить итоги совещания по вопросам внутренней политики с участием Главы государства, прошедшего в июне текущего года.

Кроме того, в рамках перехода на систему бюджетного планирования, ориентированного на результат, был разработан и защищен на совещании у Премьер-Министра проект Стратегического плана МКИ на 2009-2011 годы. Данный документ предусматривает основные направления работы министерства в среднесрочный период.
Однако прежде чем перейти к перспективам развития культуры и информации, позвольте мне кратко рассказать о том, что уже сделано в 2008 году.
В частности, в сфере культуры особое внимание было уделено реализации программы «Мәдени мұра» . Только в этом году на ее реализацию было выделено без малого полтора миллиарда тенге (более миллиарда трехсот миллионов тенге).
Во исполнение поручения Главы государства был разработан и внесен в Правительство проект Концепции программы «Мәдени мұра» . К созданию данного документа был привлечен Институт культурной политики и искусствознания.
Утвержден новый Государственный Список памятников истории и культуры республиканского значения, в который вошли 218 объектов.
Здесь я хотел бы подчеркнуть тот факт, что предназначение программы «Культурное наследие» состоит не только в механическом восстановлении памятников и проведении раскопок. «Мәдени мұра» – это уникальный инструмент популяризации отечественного культурного наследия как в стране, так и за рубежом, повышения интереса казахстанцев к собственным истории и культуре.
Так, сейчас продолжается строительство этнокультурного центра и мавзолея Аль-Фараби, реставрация мавзолея Султана Бейбарса в Дамаске и мечети Султана Бейбарса в Каире. Также ведется строительство заповедников «Иссык» и «Берель» в Алматинской и Восточно-Казахстанской области. Постановлением Правительства создана дирекция РГКП «Государственный историко-культурный заповедник «Берель» .

Проведена значительная работа по включению объектов историко-культурного наследия Казахстана в Список всемирного наследия ЮНЕСКО.
Особое место в работе министерства занимает развитие национального кинематографа. Пожалуй, не ошибусь, если скажу, что в наше время киноискусство по силе воздействия на общественное сознание не имеет равных. Сегодня в этой сфере телесериалы и кинофильмы могут соперничать с самыми масштабными пропагандистскими кампаниями государства.
В качестве одного из первых шагов в этом направлении нами разработан план модернизации национальной компании «Казахфильм» . В частности, этот план предусматривает техническое переоснащение, введение новых площадей, организацию прокатной деятельности, внедрение цифровых технологий хранения кинопродукции.
Если же говорить о конкретных результатах, то в текущем году было завершено производство трех полнометражных художественных и трех анимационных фильмов. Среди них «Мұстафа Шоқай», «Ауылым әнім», «Әкем екеумiз» и другие.
И, конечно же, обсуждая вопросы кино, нельзя не отметить прошедший в сентябре V-й международный кинофестиваль «Евразия». Отрадно отметить, что среди более чем 70 кинокартин в 7 номинациях работы казахстанских режиссеров не затерялись и заняли достойное место.
На высоком уровне прошли Дни культуры Туркменистана, Катара и Иордании в Казахстане. Проводятся мероприятия в рамках года Украины в Казахстане. А до конца года будут проведены Дни культуры Казахстана в Таджикистане, Монголии и Дни культуры Египта в Казахстане.
Также необходимо особо отметить работу в рамках празднования 10-летия столицы Казахстана – города Астаны. Тогда министерством было организовано пять групп масштабных мероприятий, в том числе и прошедший с большим успехом 4-й Международный музыкальный фестиваль «Опералия 2008». В нем приняли участие ведущие театры Италии, России, Испании, США, Австрии и других стран.
В целом мероприятия в честь юбилея столицы посетили свыше 30 тысяч человек.
Подводя итоги работы в информационной сфере, в первую очередь, необходимо сказать про создание национального информационного холдинга «Арна Медиа» . Этот холдинг объединил в себе все медиа-ресурсы государства.
Также в соответствии с поручениями Главы государства начата работа по тематической дифференциации государственных телеканалов. Так, на сегодняшний день разработана концепция переформатирования канала «Ел Арна» как образовательного, культурного молодежного телеканала.
Государственный информационный заказ в этом году размещен по 81-му тематическому направлению в 94-х печатных и электронных СМИ. Для сравнения отмечу, что в 2007 году их было почти в два раза меньше.
Кроме того, нами проведена полная инвентаризация информационного поля страны. Так, с учета было снято 6 665 недействующих СМИ. В настоящий момент на учете состоят только фактически действующие СМИ в количестве 2 751.
Подчеркну, что эта работа будет продолжена. Мы планируем провести подробный мониторинг СМИ, выполняющих госзаказ, на предмет соответствия целевой аудитории, тиражам, тематической направленности.
Государственная информационная политика направлена, прежде всего, на качественное удовлетворение информационных запросов общества, разъяснение проводимых реформ, демонстрация успехов в развитии страны.
С начала года в этом направлении министерством разработано и реализовано свыше 70 медиа-планов по самым актуальным темам.
Также в рамках госзаказа 65 издательств выпускают более 400 наименований социально важной литературы, для сравнения в 2007 году их было 45.
Постоянно совершенствуется методика обучения государственному языку. Только в текущем году были разработаны и вышли в свет 6 различных видов словарей общим тиражом более полумиллиона экземпляров, 22 компьютерные программы, 2 вида альтернативных учебных программ.
Все эти материалы получили государственные органы и национальные компании. Также впервые в стране разработаны и утверждены Концепция, Единый Стандарт и Типовая программа по ускоренному многоуровневому обучению государственных служащих государственному языку.
Напомню, что в 10 областях и городах Астане и Алматы делопроизводство уже переведено на государственный язык. А до конца текущего года эту работу мы завершим еще в четырех местных и семи центральных исполнительных органах.
Вместе с тем, все наши разработки открыты для тех, кто изучает язык самостоятельно. Так, в Интернете открыт портал «Государственный язык Республики Казахстан», где размещены электронная библиотека, программы обучения языку, программы-переводчики и многое другое.
Постоянно расширяется инфраструктура обучения государственному языку. На сегдняшний день количество региональных центров по обучению государственному языку достигло 43-х, и это при том, что еще в 2007 году их было только 16.
В вопросе развития толерантной языковой среды большое внимание мы уделяем работе с национально-культурными объединениями. Сейчас в стране работают 190 воскресных школ, где наряду с родным языком изучается и государственный.
Общий язык – наверное, самый короткий путь к единству всей нации и консолидации общества. В данном направлении приоритетным для нас является сотрудничество с Ассамблеей народа Казахстана.
Совместно с этим институтом были проведены круглый стол «Единство народа – главное национальное достояние» и Международная конференция «Толерантность и веротерпимость как достояние Центральной Азии». А в настоящее время ведется работа по подготовке очередной 14 й Сессии Ассамблеи народа Казахстана, которая состоится 22-23 октября.
Еще одно приоритетное направление работы – взаимодействие с неправительственным сектором в рамках реализации социально-значимых проектов.
Во исполнение поручения Главы государства бюджет на реализацию государственного социального заказа в 2008 году в целом по стране доведен до 1,4 млрд. тенге. И половину этой суммы – более 700 миллионов тенге – составляет доля Министерства культуры и информации.
Сейчас в рамках госсоцзаказа 90 НПО реализуют более двухсот социально-значимых проектов. В качестве нововведения в системе госсоцзаказа мы предложили заинтересованным госорганам в будущем году предусмотреть лоты, направленные на развитие деятельности кризисных центров, создания телефонов доверия.
Предприняты шаги и по совершенствованию правового обеспечения данной сферы. По нашему предложению, поддержанному Администрацией Президента, в проект изменений Закона «О госзакупках» включен ряд норм, учитывающих специфику «услуг» в культурно-информационной сфере.
Особое место в работе министерства в 2008 году было уделено совершенствованию нормативно-правовой базы.
Так, в проекте изменений в Закон Республики Казахстан «О культуре» предусмотрены нормы, направленные на регулирование в области кинематографии и поддержку национальной киноиндустрии.
В соответствии с поправками в Конституцию в 2007 году, разработан законопроект «Об Ассамблее народа Казахстана» , в котором предусмотрены концептуальные вопросы деятельности этого института.
Также во исполнение поручений Президента страны, данных на открытой II сессии Парламента разработаны законопроекты о внесении изменений в Законы «О политических партиях» и «О средствах массовой информации» .
Сутью предложенных изменений являются дальнейшая либерализация законодательства и снятие излишних бюрократических барьеров.
Надеюсь, уважаемые коллеги, что Вы подержите наши начинания и поспособствуете скорейшему принятию этих законопроектов. * * *
Теперь позвольте мне обозначить конкретные планы развития культурно-информационной сферы в среднесрочной перспективе.
Согласно Программе Правительства Республики Казахстан на 2007-2009 годы ключевым приоритетом работы министерства является выстраивание новой модели менеджмента министерства и переход стратегического планирования на систему бюджетирования, ориентированного на результат.
В этих целях в кратчайшие сроки был разработан и защищен Стратегический план министерства на 2009-2011 годы, о котором я уже сегодня говорил.
В его основе главная стратегическая цель нации, обозначенная Президентом страны, – повышение конкурентоспособности всех сфер общественной жизни и вхождение в число 50-ти наиболее конкурентоспособных стран мира.
Миссия министерства заключается в выработке и эффективной реализации государственной политики, направленной на предоставление качественных и доступных услуг в области культуры и информации, стабильное развитие нации, укрепление государственности и формирование социального оптимизма граждан.
Для достижения этой миссии предусмотрено четыре основных направления деятельности, по каждому из которых четко обозначены цели, задачи и основные индикаторы оценки эффективности проводимой работы.
Первое направление – это повышение конкурентоспособности сферы культуры и искусства. Здесь наши действия будут нацелены на дальнейшую реализацию национального стратегического проекта «Мәдени Мұра», развитие инфраструктуры сферы культуры и искусства, расширение доступа населения к культурным ценностям с использованием новых информационных технологий, популяризацию отечественной культуры в стране и за рубежом.
Второе направление – создание толерантной языковой среды как фактора единения народа Казахстана. Здесь нашей основной целью будет развитие государственного языка и языков народа Казахстана.
Третье направление – повышение конкурентоспособности отечественного информационного пространства. Основными целями здесь станут повышение эффективности государственной информационной политики и решение задач, поставленных Главой Государства на совещании по вопросам внутренней политики по повышению конкурентоспособности отечественного информационного продукта и расширению доступа населения к ресурсам национального архивного фонда.
Четвертое направление – дальнейшее укрепление государственности, единства народа и обеспечение консолидации общества для стабильного развития нации. Здесь необходимо продолжить работу по укреплению единства народа, общеказахстанского патриотизма и совершенствованию взаимодействия государства с институтами гражданского общества.
В качестве системной проблемы в отрасли нельзя не признать тот факт, что на сегодняшний день в культурно-информационной сфере отсутствует система четких стандартов и правил, обязательных на всей территории республики.
Это касается и состояния культурных учреждений, и их обеспеченности оборудованием и специалистами, минимального уровня владения государственным языком, порядка передачи архивных документов государственным учреждениям от частных лиц и многих других вопросов.
И в этой связи наши первоочередные усилия будут направлены на выработку нормативов для учреждений культуры и их законодательное закрепление в качестве обязательных на всей территории республики.
Кроме того, мы планируем законодательно определить минимальный уровень владения государственным языком для лиц, поступающих на государственную службу.
В настоящее время изучается соответствующая нормативно-правовая база на предмет внесения поправок. Этот вопрос прорабатывается совместно с Агентством по делам государственной службы.
Другим важнейшим вопросом, на который я хотел бы обратить Ваше внимание, является низкая заработная плата в сфере культуры. Сейчас ее уровень ниже, чем в сферах здравоохранения и образования, в среднем на 15 20%.
Сегодня мы, наконец, отошли от той точки зрения, что культура – это второстепенная социальная сфера, получающая средства по остаточному принципу. Настало время адекватно изменить и подходы к оплате труда работников культуры.
В Стратегическом плане мы предусмотрели соответствующие мероприятия по повышению зарплаты в отрасли, но, как Вы понимаете, многое здесь зависит от слаженной межведомственной работы с другими заинтересованными госорганами.
Прошу Вас, уважаемые депутаты, поддержать наши предложения и оказать содействие реализации инициатив министерства.

Для осуществления стратегических проектов в отрасли министерство располагает уникальным сочетанием культурологического и информационного ресурсов.
Ни для кого не секрет, что сегодня, в эпоху информационного общества освещение какого-либо события может быть подчас важнее самого этого события.
И поэтому мы рассчитываем максимально использовать в своей деятельности технологию культурно-информационного симбиоза, когда информационные технологии служат популяризации культуры, и наоборот, культурные и духовные ценности составляют первоочередное содержание информационного продукта.
Что касается конкретных проектов министерства по развитию культуры и информации, то они таковы.
Так, в сфере культуры наши усилия будут сосредоточены на дальнейшей реализации программы «Культурное наследие» .
Необходимо максимально обеспечить реализацию основных направлений первого этапа программы, сделав при этом упор на изучении и обработке нового массива информации для ее скорейшего включения в научный оборот.
Еще раз подчеркну – мы не проводим научные исследования ради самих исследований. Наша главная задача – сделать культурное наследие доступным для населения. Национальные история и культура должны прочно войти в кругозор каждого казахстанца. Общие исторические корни – прекрасный фундамент для консолидации общества, единства нации.
И министерство располагает самым широким набором инструментов для решения этой задачи. Кинематограф, книги, печать, телевидение – все это мы будем использовать самым активным образом.
Развитие национального кинопроизводства – это еще один важный проект министерства. Как я уже говорил, план модернизации «Казахфильма» уже готов. Уже в следующем году планируется завершить производство двух художественных фильмов («Биржан сал» и «Цветочник»), и запустить в производство 28 новых кинокартин.
Сейчас доля казахстанских фильмов в национальном кинопрокате крайне невелика и составляет около трех процентов. Последовательно развивая данную область, мы рассчитываем к 2011 году увеличить ее в три раза – до 9 процентов.
В целом в информационной сфере мы планируем сосредоточить внимание на следующем.
Первостепенные задачи возлагаются на национальный холдинг «Арна Медиа». Помимо повышения эффективности управления медиа-структурой страны, его главная цель – разработка новых стратегий развития государственных телеканалов.
Так, «Хабар» должен стать основным информационно-аналитическим каналом. Именно здесь будут оперативно освещаться и оцениваться все важнейшие события в стране и за рубежом. А в будущем это будет лидирующий информационно-аналитический канал центрально-азиатского масштаба.
Канал «Caspionet» будет имиджевым каналом, рассчитанным на зарубежную аудиторию, а «Казахстан», у которого сейчас самая обширная сеть вещания, должен эффективно решать задачи внутренней политики. Эта работа будет, прежде всего, направлена на региональные аудитории.
Жители Усть-Каменогорска будут знать об экономических достижениях Атырау, а в Шымкенте увидят природу Северного Казахстана.
Кроме того, в ближайшее время в Казахстане будет проведен ряд мероприятий международного уровня.
Это Третий Съезд лидеров мировых и традиционных религий, Председательство в ОБСЕ, «Азиада», председательство в Организации Исламской Конференции. Обо всем этом наш зритель будет получать самую достоверную и оперативную информацию из официальных источников.
Ну, а о канале «Ел Арна» я уже упоминал сегодня. На его базе создается практически новый канал культурной, спортивной, образовательной и молодежной тематики. И все то, что мы делаем в сфере культуры, будет показываться здесь. К тому же богатейший материал собирают наши Национальные архивы.
Например, сегодня здесь в оцифрованном виде хранится современный репертуар наших театров, уникальные материалы по истории Казахстана, документы музейной ценности в рамках программы «Культурное наследие». Все это мы будем использовать в нашей повседневной информационной работе.
Техническому обеспечению наших планов служит внедрение цифрового телерадиовещания. Что мы получим в итоге? Повышение качества телепередач наряду с увеличением количества телеканалов, рассчитанных на самые разные целевые аудитории.
Кроме того, будет решена важнейшая задача национальной безопасности. Сейчас жители ряда приграничных регионов вынужденно смотрят российские телеканалы, так как отечественные не имеют необходимой зоны охвата.
Этот вопрос будет решен с внедрением цифрового вещания. К 2011 году зона его охвата должна составить около 40 процентов территории республики.
Сейчас наш телезритель не смотрит казахстанские телеканалы не потому, что он принципиально против национального телевидения, а лишь потому, что оно не удовлетворяет его информационные запросы.
Мы решим эту проблему. Сделать телеканалы интересными и притом не похожими друг на друга, увеличить долю собственных программ государственных телеканалов к 2011 году до 50 процентов, увеличить общее число каналов за счет внедрения цифрового вещания, эффективно развивать сотрудничество с негосударственными СМИ – таковы наши планы.
В сфере языков наша главная цель – расширение социально-коммуникативных функций государственного языка и развитие языков народа Казахстана.
В 2010 году мы должны полностью перевести делопроизводство в госучреждениях на государственный язык. Сегодня все условия для этого созданы: действуют курсы для государственных служащих, наработаны методики, выпускаются пособия.
Будет расширяться и сеть центров по обучению государственному языку в регионах. В ближайшие годы их число достигнет двухсот.
В сфере укрепления единства общества приоритетной задачей станет обеспечение своевременного освоения выделенных средств на реализацию социально-значимых проектов.
Подчеркну, что объем средств, выделяемых на обеспечение госсоцзаказа, год от года возрастает, поэтому в равной степени будет усиливаться и контроль качества предоставляемых услуг.
Кроме того, в свете новых приоритетов в сфере внутренней политики будет усилена работа по их углубленному изучению и популяризации.
Также хотелось бы отметить, что в рамках программы «Путь в Европу» министерством планируется проведение 6 международных конференций по вопросам обеспечения безопасности в контексте новой региональной политики стран-членов ОБСЕ.

На основе нашего Стратегического плана на три года, а также Послания Главы государства народу Казахстана и предвыборной платформы НДП «Нур Отан» мы сформировали бюджет Министерства культуры и информации.
Согласно проекту, рассматриваемому в Мажилисе, предполагаемый рост бюджета на 2009 год без целевых трансфертов может составить 45 и более процентов. Исполнение текущего бюджета на 1 октября составило 97,1%.
Хочу отметить, что уже в следующем году, в соответствии с предвыборной платформой НДП «Нур Отан», объем средств, выделяемых на культуру, увеличится в два раза – с 10 до более чем 20 миллиардов тенге.
Также отмечу, что значительная часть бюджета министерства – более 15 миллиардов тенге – в виде целевых трансфертов будет направлена на завершение строительства крупных объектов в городе Астане. Это киноконцертный зал на 3 500 тыс. мест, новый Конгресс Холл, Дворец творчества «Шабыт» и другие.

Таковы наши планы по развитию отечественной культуры и информации в ближайшие два-три года.
Уверен, что наши проекты существенно поспособствуют консолидации казахстанского народа, формированию социального оптимизма казахстанцев и дальнейшему стабильному и конкурентоспособному развитию Казахстана.
Сильная национальная культура и новая система информационного обеспечения государства, информационная политика с новым содержанием станут неотъемлемыми составляющими нового Казахстана.

Благодарю за внимание.

• 25.02.2009
• 13840