Дарбаев А.К.
ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитетінің төрағасы
Коммуналдық қызметтердің тарифтері: олардың өзгеруіне қандай факторлар әсер етеді?
Әзірге айтарлықтай өсім болған жоқ, бірақ бұл салада болашақта бағаның өсуіне барлық алғышарттар бар
Осы уақытқа дейін ҚР-дағы коммуналдық қызмет тарифтері айтарлықтай өскен жоқ. Мысалы, жылдық инфляция 19,6% және жалпы ақылы қызметтер бағасының 14,1% өсуіне байланысты газбен жабдықтау тарифтері жылдық динамика бойынша мүлде өзгерген жоқ, жылу 1,1%, суық су 1,2%, кәріз — 2,9%, электрмен жабдықтау — 8,1% қымбаттады.
Сонымен қатар, ұзақ мерзімді перспективада ҚР-да қомақты инвестицияны қажет ететін инженерлік инфрақұрылымның тозуын да, жалпы коммуналдық қызмет сегментіндегі тарифтердің өсуі, сөзсіз, инфляция кұшейтеді, ал инфляция биыл бүкіл әлемде айтарлықтай жоғары.
Тарифтер құрылымына реттелетін факторлар да, реттелмейтіндері де әсер етеді. Реттелетін факторлар әлі де уәкілетті органдардың бақылауында болса, онда реттелмейтін факторлар қабылданған шараларға қарамастан өз әсерін тигізіп жатыр.
Реттелмейтін факторлардың ішінде барлық логистикалық процестер құнының өсуі маңызды рөлге ие. «Коронадағдарыстан» кейін бірден пайда болған геосаяси дағдарысқа байланысты (айтпақшы, ол әлі еңсерілмеген) көптеген жеткізу жолдары үзілді. Атап айтқанда, Ресей арқылы жеткізілім үзілді, бұл әсіресе автокөліктерге, арнайы техникаға, жабдықтарға, құрылғыларға, құралдарға, қосалқы бөлшектерге және шығын материалдарына әсер етті. Бұл жабдықтың барлығын енді тек еуропалық елдерден ғана емес, көбіне, мысалы, Жапониядан немесе Кореядан тікелей өндірушілерден жеткізуге тура келеді, бұл бағаның айтарлықтай өсуіне әкеледі.
Бағам айырмашылығының өзгеруі де өз әсерін тигізеді және еуропалық және американдық серіктестермен сауда кезінде пайдаланылатын долларға немесе еуроға ғана қатысты емес, ресейлік жеткізушілермен жұмыс істейтін компаниялар үшін де рубльдің қымбаттауы кері әсерін тигізіп отыр. Айталық, 2019 жылғы қарашада «коронадағдарыс» алдындағы кезінде еуро орташа есеппен 428,9 теңгені, АҚШ доллары — 387,7 теңгені, рубль — 6,1 теңгені құраса, биылғы қаңтарында еуро 471,9 теңгеге, АҚШ доллары — 463,8 теңгеге, ал рубль — 7,6 теңгеге жетті, яғни тиісінше 10%, 19,6% және 25,5% қымбаттады. Қазақстандық компанияларға арналған барлық импорттық құрал-жабдықтар мен техника автоматты түрде қымбаттады.
Отын-энергетикалық ресурстардың қымбаттауы мен құрылыс материалдарының қымбаттауы да айтарлықтай ықпал етеді, бұл туралы да біз бірнеше рет жазған [1, 2, 3] едік.
Қазақстандықтардың отбасылық бюджетіне түсетін қысымды жеңілдету үшін көптеген мемлекеттік қолдау шаралары қабылданды және алдағы уақытта да жоспарлануда.
Еске сала кетейік, 2021 жылы ҚР-да млн-ға жуық қазақстандық атаулы әлеуметтік көмек, 32 мың отбасы тұрғын үй көмегін алды.
- 28.12.2022
- 197
