Дарбаев А.К.
ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитетінің төрағасы
АШЫҚТЫҚ, СЕНІМДІЛІК ЖӘНЕ ӨЗЕКТІЛІК: ҚАЗАҚСТАНДА ТАРИФТЕРДІ РЕТТЕУ ПРОЦЕСІ ЖАҢАРТЫЛДЫ
Енді тарифтік сметалар мен басқа да өтінімдер мен табиғи монополиялар субъектілерінің есептерінен мәліметтердің үлкен көлемі электронды форматқа көшірілді
Цифрландыруды дамыту кез келген мемлекетте сияқты Қазақстанның маңызды стратегиялық бағыттарының бірі. Биыл маусымда ҚР президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Шетелдік инвесторлар кеңесінің пленарлық отырысында цифрландыру қазірдің өзінде бүкіл елдер мен аймақтардың бәсекеге қабілеттілігін анықтаушы факторға айналғанын атап өтті. Ол бүгінгі күн тәртібін айқындайды, экономикалық дамуға әсер етеді.
Сондай-ақ, мемлекет басшысы Digital IQ Index рейтингі бойынша Қазақстан цифрландыру жылдамдығы бойынша қазірдің өзінде 20-орында тұрғанын және цифрлық әл-ауқаттың дамуы үшін ең перспективалы елдердің қатарына кіретінін айтты.
ҚР бүгінде цифрлық трансформация жоғары қарқынмен жүріп жатқан, көптеген дамыған және дамушы елдердің көрсеткіштерінен асып түсетін санаулы елдердің бірі. Экономикалық қызметтің барлық салаларында түрлі қызметтерді енгізудің арқасында Қазақстан осындай нәтижелерге қол жеткізді.
Мәселен, БҰҰ дерегінше, Қазақстан БҰҰ мониторингіне енгізілген 193 елдің ішінде электрондық үкіметті дамыту бойынша 28-орында (2020 жылы 29-орын). Елдің индексі (E-Government Development Index, EGDI) 0,86 тармақты құрады. Бұл ТМД және Орталық Азия елдері арасындағы ең жоғары көрсеткіш. Сонымен қатар, Қазақстан Ирландия, Канада, Италия, Бельгия, Чехия және т. б. дамыған елдерден айтарлықтай озып кетті.
Сонымен қатар, азаматтардың электронды қатысу рейтингінде (E-Participation Index, EPI) Қазақстан 15-орынға ие болды — бұл әлемдегі ең күшті көрсеткіштердің бірі. EPI EGDI-ны толықтырады және азаматтардың сұраусыз немесе сұраусыз ашық ақпаратқа қол жеткізуін, мемлекеттік саясаттар мен қызметтерге қатысу және пікірталастарды және саясаттарға, қызметтерге және оларды жеткізу тәсіліне қатысты бірлескен электрондық шешімдер қабылдау арқылы қоғамның өкілеттігін көрсетеді.
Бұдан бөлек негізгі EGDI рейтингінің құрамдас бөліктерінің бірі онлайн қызметтер рейтингінде Қазақстан 8-орынға ие болып, үздік 10 елдің қатарына енді. Осылайша, біз ҚР-дағы цифрландыру үдерісінің деңгейі соншалықты жоғары, республика халықаралық аренада түрлі параметрлер бойынша ең жоғары көрсеткіштердің біріне ие екенін көреміз.
Қазір ҚР-да ең «цифрлық» салалар қаржы секторы және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ). Бұл ретте экономиканың барлық дерлік салаларында және секторларында цифрландыруды дамыту үдерісі жүріп жатыр.
Қазақстандағы қызметтерді цифрландырудың табысты бір мысалы ретінде 2019 жылы пайдалануға енгізілген «Монополист» деректер базасы арқылы тарифтерді реттеу үдерісін цифрландыру. Бұл қызмет бірте-бірте жетілдіріліп, дамып келеді. 2023 жылдың қыркүйегінде Табиғи монополияларды реттеу комитетінің (ҚР ҰЭМ ТМРК) «Монополист» деректер базасының жаңартылған нұсқасы коммерциялық пайдалануға берілді. Бұған дейін табиғи монополиялар субъектілерінен (ТМС) және әлеуметтік маңызы бар нарықтардан өтініштер мен есептер растайтын құжаттар қоса тіркеліп PDF форматында сканерленген құжат түрінде деректер базасына жіберілетін. Енді монополист субъектілердің тарифтік сметалары мен инвестициялық бағдарламалары туралы деректер цифрлық форматта жүйеде болады.
Алдыңғы әдістен ауытқу және жаңа цифрлық форматты енгізу аналитика мен деректерді болжау үшін үлкен мүмкіндіктер береді.
Әрбір азамат коммуналдық қызметтерді тұтынушы ретінде тарифтердің деңгейімен, шығындар құрылымымен, тарифтік сметаларды және инвестициялық бағдарламаларды бекітуге және өзгертуге өтінімдермен, сондай-ақ «Монополист» деректер базасы порталында қаражаттың пайдаланылуы туралы есеп берумен әлі де таныса алады.
Бұл ретте пікір қалдырып, қоғамдық тыңдау туралы шешімнің хаттамасымен танысып, соңында уәкілетті органның қандай тарифті бекіткенін көруге болады. Тұтынушылар өздерін қызықтыратын қызметтің мәлімделген, бекітілген және нақты тарифтерін көре алады.
Сонымен қатар, кез келген адам ұсыныс жасай алады және ҚР ҰЭМ ТМРК болашақта портал жұмысын жақсарту кезінде оны ескереді, өйткені деректер базасы тұтынушылардың жайлылығын арттыру үшін үнемі жетілдіру үдерісінен өтеді.
«Монополист» деректер базасының жаңа нұсқасы да мемлекеттік деректер базаларымен және электрондық сатып алу платформаларымен интеграциялау арқылы ақпараттың сенімділігі мен өзектілігін қамтамасыз етеді. Интеграция сонымен қатар оңтайландыруды және растайтын құжаттардың көлемін азайтуды қамтамасыз етеді.
Осылайша, ҚР ҰЭМ ТМРК «Тарифті инвестицияға айырбастау» тариф саясатыныың аясында инвестициялық қаражатты мақсатты пайдалануға бақылауды қамтамасыз ететін және құзіретті орган тарапынан бақылау қызметінің ашықтығын күшейтетін ТМС мен қоғамдық маңызды нарықтар арасындағы ақпарат алмасуға бірыңғай цифрлық алаң құрды.
Бұл портал уәкілетті органдардың іс-әрекеттерінің ашықтығы мен жариялылығын қамтамасыз ететін мемлекеттік қызметтерді цифрландырудың алғашқы сәтті жағдайларының бірі екенін атап өткен жөн.
- 28.12.2023
- 247
