Сұйытылған мұнай газы нарығындағы ағымдағы жағдай туралы

2021 жылы ішкі нарықта сұйытылған мұнай газына (бұдан әрі – СМГ) сұраныс шамамен 1,6 миллион тонна деңгейінде болжанса, 2019 жылы тұтыну 1,3 миллион тоннаны құрады.

Бұл 2019 жылдан бері 2021 жылға қарай СМГ елдеріне берілген көліктер саны екі еседен асуымен байланысты. (2019 жылы – 139 990 бірлік, 2021 жылы – 313 373 бірлік).  Айта кету керек, СМГ автокөліктері үшін  балама отын түрі ғана.

Бұл ретте ішкі нарық үшін СМГ өндіру бұрынғы деңгейде қалды, мысалы, айына шамамен 145 мың тонна СМГ сұранысымен айына 120 мың тоннаға жуық СМГ өндіріледі.

Бұл ретте өңдеуші кәсіпорындар СМГ елдерінің болжамды өнімінің 100%-ын тек Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сатады.

2018 жылы баға белгілеуді ырықтандыру туралы шешім қабылданды, осыған байланысты «Газ және газбен жабдықтау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес 2019 жылдың басынан бастап СМГ елдерінің саудасы электрондық сауда алаңдары (бұдан әрі – ЭСА) арқылы басталды.  Сондай-ақ, Заңға сәйкес Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі (бұдан әрі – Министрлік) ай сайын ішкі нарыққа, оның ішінде ЭСА-дан тыс және осындай учаскелер арқылы СМГ жеткізу жоспарын қалыптастырады.

Осылайша, бөлу тәртібін және шекті бағаларды белгілеуді мемлекеттік реттеуден СМГ-ның ішкі нарығын толтырудың және өңдеуші кәсіпорындар мен тұтынушылардың мүдделерінің тепе-теңдігін құрудың нарықтық әдістеріне кезең-кезеңімен көшу жүзеге асырылуда.

Бүгінгі таңда СМГ елдерінің ішкі нарыққа ЭСА арқылы сатылатын үлесі ішкі нарықты тұтынудың 70% құрайды.

СМГ ЭСА бойынша сұраныс пен ұсынысты ескере отырып, бәсекеге қабілетті бағамен сатылады.

Заңнама талаптарына сәйкес, топтық резервуарлы қондырғылар мен мұнай-химия кәсіпорындары арқылы тұрғындардың қажеттіліктері үшін СМГ сатуды қоспағанда, ағымдағы жылдың соңына дейін ЭСА-ға толық көшу күтілуде.

Ағымдағы жылдың қыркүйегінен бастап Министрлік СМГ-ны ЭСА арқылы Солтүстік, Оңтүстік, Шығыс және Батыс макроөңірлерін қоса алғанда, өңірлер тобының контекстінде таратуда.  Макронарық үлгісін енгізу 2022 жылдан бастап СМГ саудасының тауар биржаларында жоспарланған көшуіне байланысты, сондай-ақ нарық субъектілерін бүкіл республика бойынша сауданың бірқалыпты өтуіне дайындау мақсатында жүзеге асырылды.

Ағымдағы жылғы қараша айындағы орташа өлшенген көтерме баға  тоннасына 151 мың теңге деңгейінде қалыптасты.

Қалған 30% ішкі нарыққа ҚҚС-пен 43 345 теңге/тонна реттелетін бағамен таратылады.

Республика бойынша орташа бөлшек сауда бағасы 99 теңге/литр және аймаққа байланысты 70-120 теңге/литр аралығында ауытқиды.

Өз кезегінде, Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі өз құзыреті шегінде баға белгілеудің негізділігін бақылауды жүзеге асыратынын хабарлаймыз.

Министрлік өз құзыреті шегінде проблемалық мәселелерге мониторинг жүргізеді және өңірлерді сұйытылған газбен тұрақты қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.

• 09.11.2021
• 254