Форт-Шевченко гидрометеорологиялық станциясы - 172 жыл

Форт-Шевченко қаласында, қазіргі Маңғыстау облысында 1848 жылы Гидрометеорологиялық станция құрылғанына бір жарым ғасырдан астам уақыт өтті.

Станция Әзірбайжан Гидрометеорологиялық комитетінің қарауында Баку қаласында болды.

Бүкіл ауданның климатын анықтау өте қиын болды, өйткені аймақтың үлкен ұзындығы мен бір станцияның биіктіктеріндегі айырмашылыққа байланысты климатқа толық талдау жасау қиын болды. Осыған байланысты 1856 жылдан 1867 жылға дейін осы ауданда гидрографиялық экспедиция жұмыс істеді, алдымен бұл Н.А. Ивашинцевтің басшылығымен болды. Нәтижесінде Каспий теңізінің егжей-тегжейлі дәлдігі жоғары навигациялық карталары жасалды, ашық аудандарда өлшеулер жүргізілді және алғашқы батиметриялық карта жасалды.

Содан кейін 1904 жылы Ресей географиялық қоғамының көмегімен майшабақ кәсіпшілігін зерттеу экспедициясы үш айдан астам уақыт жұмыс істеді, Н.М.Книповичтің басшылығымен экспедиция көптеген химиялық зерттеулер жүргізді, температура, тығыздық, түс және судың мөлдірлігі, ағымдар туралы көптеген бақылаулар жүргізді. Экманның зырылдауығымен ағымдардың бағыттары мен жылдамдығы, бітелген бөтелкелермен, байланған қалқымалармен өлшенді. Сондай-ақ, алғаш рет су температурасының тік таралуы анықталды, 200 м көкжиектен төмен терең теңіз аудандарында оттегінің өте төмен мөлшері анықталды. Жиналған бақылау материалдары бойынша бүкіл Каспий теңізін қамтитын ағындардың жалпы циклондық схемасы ұсынылды.

Оның ішінде, осы кезеңде гидрология, биология және бүкіл теңіздің кәсіпшіліктері бойынша үлкен материал жиналды және алғаш рет гидрологиялық және биологиялық құбылыстардың маусымдық өзгерістері туралы мәліметтер алынды. 1904-1915 жылдардағы зерттеулердің нәтижелері «Каспий экспедициясының еңбектерінде» жинақталған.

Кеңес мемлекеті құрылғанға дейін теңіз станцияларының желісі өте шектеулі болды, ал азамат соғысы жылдарында (1918-1920 жж.) барлық гидрометеорологиялық станциялар, оның ішінде Форт-Шевченко жабылды.

Гидрометеорологиялық станциялар желісін қалпына келтіру және дамыту 1922 жылы Әзірбайжанда гидрометеорологиялық қызметті ұйымдастырудан басталды. Ұлы Отан соғысы кезінде бақылаулар үзілістермен жүргізілді. 1937-1951 жылдар аралығында бақылау деректері мүлдем жоғалып кетті. 1951 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін станция үздіксіз және штаттық режимде жұмыс істейді.

• 06.11.2020
• 323