ҚР-да бастапқы энергия тұтыну ТМД елдеріндегі ең жоғары көрсеткіштердің бірі және әлемдік орташа деңгейден екі есе жоғары

Жылыту, бастапқы энергияны тұтыну, үнемдеу принциптері. 2022

ҚР-да бастапқы энергия тұтыну ТМД елдеріндегі ең жоғары көрсеткіштердің бірі: жан басына шаққанда 150,1 ГДж. Бұл әлемдік орташа көрсеткіштен екі есе және ЭЫДҰ-ға кірмейтін басқа елдердегі көрсеткіштен үш есе дерлік жоғары. Салыстыру үшін: Еуропада бастапқы энергия тұтыну жан басына шаққанда 122 ГДж, Таяу Шығыс елдерінде — 143 ГДж, Азия-Тынық мұхиты аймағындағы елдерде — бар болғаны 63,6 ГДж, дүниежүзілік орташа көрсеткіш — жан басына шаққанда 75,6 ГДж. ТМД елдерінде Түрікменстан мен Ресейде ғана көрсеткіш Қазақстаннан жоғары.

Бастапқы энергия — жасанды түрлендіру процесіне ұшырайтын табиғаттағы энергия түрі. Басқаша айтқанда, бұл елдегі халықтың тұрмыстық қажеттіліктерін және экономиканың барлық салаларының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін энергия мен отынның әртүрлі түрлерінің жиынтығы.

Бастапқы энергия конверсиялық процестердің нәтижесінде қоғам тікелей пайдалана алатын энергияның неғұрлым ыңғайлы түрлеріне айналады, мысалы, жылу, электр энергиясы, тазартылған отын және т. б.

ҚР-да басқа елдермен салыстырғанда электр энергиясы мен газды тұтынудың жоғары деңгейі, сондай-ақ бұл коммуналдық қызметтер құнының өте арзан екенін біз бұған дейін жазған болатынбыз. Жылытуға келетін болсақ, бұл жерде мемлекеттер арасында тікелей салыстыру мүмкін болмайды: елден елге жылу беру принциптері өте әртүрлі. Айталық, электр энергиясымен (Дания мен Финляндия), геотермалдық энергиямен (Исландия), иннераторлардан алынатын жылумен (Норвегия), әртүрлі энергия көздерінің комбинациясы (Швеция) және басқа да ондаған нұсқалармен бірге өндірілетін жылуды қолдануға болады. Климаттың да рөлі бар, бұл елдер мен жылу жүйелерін тікелей салыстыруға мүмкіндік бермейді.

Біздің елімізде үй шаруашылықтарының 52,6%-ы орталықтандырылған жылыту жүйесін пайдаланады. Тағы 25,2%-ы автономды пешті газбен жылытса, 23,3%-ы қатты отын, 0,2%-ы сұйық отын, 0,2%-ы электр қуатын жылыту үшін пайдаланады.

Орталықтандырылған жылумен қамту саласында (реттелген коммуналдық қызметтер) биылғы қазан айының қорытындысы бойынша баға жыл ішінде 2% төмендеді. Биыл бағаның төмендеуі тарату желілері арқылы тасымалданатын газдың (сонымен қатар реттелетін қызмет түрі) де байқалды. 2021 жылдың қазан айымен салыстырғанда қазан айында тарифтің төмендеуі 0,6%-ды құрады. Ал қатты отын бір жылда 11,1% қымбаттады. Бұл өнімнің құны реттелмейді.

Ескерту: ҚР-дағы коммуналдық қызметтер үшін төлемнің дұрыс есептелуі жіті қадағаланады. Жылуға артық төленген шамамен 490 млн теңге тұтынушыларға қайтарылады, деп хабарлады ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитеті. Жылу энергиясын есепке алу құрылғылары жоқ тұтынушылар үшін жылумен жабдықтау қызметінің құнын қайта есептеу жұмыстары аяқталды. Қайта есептеу нәтижелері бойынша есептелген қаражатты қайтару тұтынушылардың жеке шоттарында жаңа жылыту кезеңінде (2022-2023 жж.) немесе күнтізбе бойынша яғни 2022 жылдың соңына дейін аванс (баланс) түрінде көрсетіледі.

Табиғи монополия субъектісі сыртқы ауаның нақты температурасын ескере отырып, реттеліп көрсетілетін жылумен жабдықтау қызметінің құнын тікелей тұтынушыларға, ал тұтынушының орналасқан жерін анықтау мүмкін болмаған жағдайда төлем жасау кезінде реттелетін жылумен жабдықтау қызметінің тарифін төмендету арқылы қайта есептеуге міндетті, деп хабарлайды комитет.

Қайтарылатын қаражаттың ең көп мөлшері Шығыс Қазақстан облысына (186,2 млн теңге), Қарағанды облысына (81,3 млн теңге), Алматыға (40,9 млн теңге) және Қызылорда облысына (38,8 млн теңге) тиесілі.

Бұл арада жылуды үнемдеу мәселесі жылумен жабдықтауды ұйымдастыру принципіне қарамастан кез келген елде қарастырылуы керек. ҚР-да автономды жылытуды пайдаланатын азаматтар бірінші кезекте газды немесе қатты отынды үнемдеуі керек. Біз қазірдің өзінде газды үнемдеу туралы жазған болатынбыз, және тұтастай алғанда, дәл осындай кеңестер отынның кез келген түріне қатысты.

Орталықтандырылған жылыту құнына келетін болсақ, Қазақстанда ол жылытылатын бөлменің ауданына және сырттағы температураға байланысты. Міне, үнемділік қағидалары да осында.

• 01.12.2022
• 276