БҚДА-ның 2021 жылға арналған негізгі міндеттер

2021 жылғы 26 қаңтарда Мемлекет басшысының қатысуымен өткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі ағымдағы жылға арналған екі негізгі міндетті атап өтті.

Бірінші - бұл экономикаға мемлекеттік ықпал етудің салдары болып табылатын және жүйелі реформаларды тежейтін бәсекелестікті дамытудың өзара байланысты үш реттеуші кедергілерін шешу.

Ең алдымен, бұл «негізгі қуаттың» болуы және қол жеткізу мәселелері. «Негізгі қуат» - бұл, оған қол жеткізусіз бәсекелестер тұтынушыларға өз қызметтерін ұсына алмайтын инфрақұрылым немесе құрал.

Көбінесе ол тарихи тұрғыдан мемлекет есебінен жасалады және оның қайталануы ұтымды емес. Осыған байланысты бірнеше мысалды атап өткім келеді:

«Қазақтелеком» компаниясы - кабельдік кәрізге және ТОБЖ желілеріне (талшықты-оптикалық байланыс желілеріне) ие. Кәбілдерді төсеу үшін осы кәбілдік кәрізге де, ТОБЖ желілеріне де қол жеткізу мәселесі бар. Бұл іс жүзінде Қазақстанның 19 млн нарығында бизнестің жаңа, негізінен цифрлық түрлерін дамытуды немесе қолданыстағыларын ауқымдандыруды едәуір қиындатады.

2) Басқа оң мысал - бұл «Қазақстан темір жолы». Сондай-ақ «негізгі қуатқа» ие - бұл магистральдық теміржол желісі. Өткен жылдан бастап пилот шеңберінде алғаш рет 2 жеке жүк тасымалдаушы іске қосылды. Бұл ретте, даму стратегиясы шеңберінде келесі жылдан бастап «кесте желісі» конкурстық негізде ойнатылады, жаңа жекеше операторларға рұқсат берілетін болады. Конкурс қазірдің өзінде жолаушылар тасымалында бар (9 оператор, оның ішінде 7 жекеше).

3) Біздің еліміздің халқы. Біз оны «коммуналдық құлдық» деп атаймыз: домофон, лифт компаниялары, қоқыс шығару, телевиденин, байланыс қызметтерін баламасыз пайдаланамыз және барлық жерде бір қызмет көрсететін компания.

Мұның бәрі ТШ салу және беру кезеңінде не ТКШ саласын цифрландырудағы кемшіліктердің нәтижесінде орын алады.

Екінші маңызды міндет – баға белгілеуді бұрмалау.

Кәсіпкерлік кодекстің 116-бабы бағалық реттеудің 14 түрін көздейді. Мемлекеттік баға белгілеу көбінесе объективті негізделген, бірақ кейде инновацияның, бәсекелестіктің дамуына тежейді. Жиі ретте бағаларды «көтерудің» әсері болатынын көреміз.

Мысалы - табиғи монополиялар саласындағы тарифтерді саралау. Біз халықтың әлеуметтік осал топтарын қолдау үшін тарифтерді саралаймыз, бірақ осының арқасында біз барлық жеке тұтынушыларды – ауқатты және аз қамтамасыз етілгендерді қолдаймыз. Бұдан басқа, бизнес пен бюджетке үлкен жүктеме түседі, инфрақұрылым бұзылады.

Тәсілдерді өзгертудің негізі халықтың әлеуметтік осал топтары үшін коммуналдық қызметтерді төлеуге ғана жұмсауға болатын «боялған» ақша аударылатын «әлеуметтік әмиян» арқылы төлемдерді цифрландыру болар еді.

Мұндай практиканы, мысалы, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары нарықтарында жасауға болар еді. Бұл үшін әлемдік тәжірибе бар.

• 09.02.2021
• 331