Асылов Б.Н.
ҚР Бас Прокуроры
Бас прокуратурада Үйлестіру кеңесінің отырысы өтті
Менің төрағалығыммен Қазақстан Республикасының Заңдылықты, құқықтық тәртіпті және қылмысқа қарсы күресті қамтамасыз ету жөніндегі үйлестіру кеңесінің отырысы өтті, онда алаяқтыққа қарсы іс-қимыл мәселелері қаралды.
Кеңестің жұмысына Президент Әкімшілігінің, Жоғарғы Соттың өкілдері, мемлекеттік органдардың басшылары және басқа да мүдделі тұлғалар қатысты.
Отырыста, тек өткен жылы ғана 44 мың қазақстандықтың алаяқтардың алдауына түскені, оларға келтірілген залал мөлшері 140 млрд теңгені құрағаны атап өтілді.
Бұл орайда, адамдардың сеніміне кіру үшін, қылмыскерлер замануи IT-технологияларды және психологиялық айла-шарғыларды қолданатыны айтылды.
Үйлестіру кеңесінің отырысында алаяқтыққа қарсы іс-қимыл мәселесіне қатысты фильм көрсетілді.
Көбінесе интернет арқылы алаяқтық келесі тәсілдермен жасалады:
- ТЕЛЕФОННЫҢ КӨМЕГІМЕН ЖАСАЛАТЫН АЛАЯҚТЫҚ.
Қылмыскерлер Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерден қоңырау шалу үшін абоненттік номерді ауыстыруға мүмкіндік беретін IP (SIP) – телефония құрылғысын пайдаланады.
Негізінен, алаяқтар телефонға хабарласып, есеп шотта күдікті операциялардың болып жатқандығын, сол үшін шұғыл арада қаражатты сақтап қалу үшін, «сақтандыру шотына» аударуды талап етеді.
Кейде қылмыскерлер қашықтан қол жеткізуге мүмкіндік беретін бағдарламаларды (TEAM VIEWER, ANYDESK, RUSTDESK және басқалары) орнатуды сұрайды, сол арқылы компьютер немесе смартфонға қосылып, құпия сөздерге, логиндерге қол жеткізе алады.
- ФИШИНГ – сілтемелер көмегімен жасалатын алаяқтық.
Алаяқтар жалған сайтқа сілтеме бойынша өтуді (банктің немесе, мысалы, танымал дүкеннің сайтына ұқсас) және өз картасынының мәліметтерін толтыру үшін хатты ашуды сұрайды.
Ол онлайн-банкингке немесе жүйеге қол жеткізу және бөгде шоттарға қаражатты аудару үшін қолданылады.
- БРАШИНГ - маркетплейстердегі, хабарландыру тақталарындағы және интернет-аукциондардағы алаяқтық.
Алаяқтар алдау арқылы өз құрбандарын сатып алушыға ешқашан жеткізілмейтін немесе жалған интернет-тауарлар үшін төлем ақы жасауға мәжбүрлейді.
- ДИПФЕЙКТЕР - әлеуметтік инженерия мен жасанды интеллектті қолданып алаяқтық жасау.
Оның көмегімен қылмыскерлер банктік шотқа қол жеткізу, одан қолма-қол ақшаны шешіп алу және жалған несиелерді рәсімдеу үшін бөтен біреудің құжаттарын қолдан жасай алады және жаңасын "синтездей" алады.
- ҚАРЖЫ ПИРАМИДАЛАРЫ, ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАР.
Алаяқтар жылдам және өте жоғары табысты уәде ете отырып әлеуметтік желілерде жалған посттар мен интернетте жарнамалық баннерлерді әдейі жасайды.
Алаяқтыққа қарсы тұру үшін құқық қорғау органдары кешенді шаралар қабылдауда.
Байланыс операторларымен бірге 44 млн астам күмәнді «шетелдік» қоңырау шалулар бұғатталып, оның нәтижесі алаяқтықтар санын 30% төмендетуге мүмкіндік берді.
2023 жылы ІІМ жанынан Киберқылмыстылыққа қарсы орталық, ал аумақтық Полиция департаменттерінде «КиберПол» бөлімшелері құрылды.
Бұл 3,8 мың қылмысты ашуға және азаматтарға 850 млн теңгені өндіріп, 1891 адамды қылмыстық жауапкершілікке тартуға мүмкіндік берді.
Онлайн алаңшаларда 500 астам алаяқтық жарнама жойылып, 57 қылмыстық кибертоп әшкереленді.
Осындай топтардың бірі автомобильдерді сату жөніндегі қазақстандық сайтта Түркиядан хабарландырулар жариялай отырып, жоқ көлік құралдары үшін 52 азаматтан 78 млн теңге мөлшеріндегі ақшаны қолды еткен.
Ұйымдасқан қылмыстық топ мүшелері қамаққа алынып, ұйымдастырушысына іздеу жарияланды.
Сондай-ақ, азаматтарға қоңырау шала отырып, 180 млн теңгеден астам ақша қаражатын иемденіп алған Шымкент қаласындағы кибералаяқтар әрекеттерінің жолы кесілді.
Құқыққа қайшы контенті бар 2,5 мың интернет-ресурс бұғатталды, оның 1,3 мыңында алаяқтық белгілері болған.
Мессенджерлерде («WhatsApp», «Telegram», «Instagram» және т.б.) «Cyberbot» арнайы топтарын құру арқылы тек 1 ай ішінде алаяқтық сілтемелер туралы 300-ден астам ресурс жойылды.
Кең ауқымды түсіндіру жұмыстары жүргізілуде.
20 мыңнан аса материалдар жарияланып, буклеттер таратылуда, СМС-хабарландыру іске асырылуда.
Ұлттық Банк жанынан күмәнді транзакцияларды бұғаттайтын Анти-фрод орталығын іске қосу жүргізілуде.
Үйлестіру кеңесінің қорытындысымен бірқатар ұсыным әзірленетін болады.
Бас Прокурор алаяқтыққа қарсы іс-қимыл мақсатында барлық уәкілетті органдар мен азаматтардың тиімді және конструктивті әріптестігін қамтамасыз ету қажеттігін атап өте отырып, қазақстандықтарды алаяқтардың шырмауына түспеуге шақырды.
Жалпы 2 жыл ішінде 9 мың дерлік алаяқ қылмыстық жауапкершілікке тартылып, 24 млрд теңгеге залал өндірілді, 68 млрд теңге сомасындағы мүлікке тыйым салынды.
- 30.05.2024
- 245
