Сенатта Банктер туралы заң жобасы қаралды

ҚР Парламенті Сенатының отырысында «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» және "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қаржы нарығын реттеу және дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобалары қаралды. Заң жобаларын Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Ұлттық Банкпен бірлесіп Мемлекет басшысының 2024 және 2025 жылдардағы Жолдауларында белгіленген тапсырмаларын орындау шеңберінде әзірледі.

Банктер туралы жаңа заң жобасы банк заңнамасын кешенді реформалау болып табылады. Негізгі новеллалар экономиканы қаржыландыруға банк ресурстарын белсенді тартуды, бәсекелестікті арттыруды, қаржылық технологияларды дамытуды және цифрлық теңгенің құқықтық мәртебесін бекітуді қоса алғанда, цифрлық активтерді реттеуді қамтиды.

Банктер туралы заңда алты негізгі бағыт көзделген:

1) Базалық және әмбебап лицензия моделін енгізу орнықты және бәсекелі орта құруға бағытталған. Базалық лицензия операциялардың шектеулі тізбесін және төмендетілген реттеуші талаптарды көздейді;

2) Исламдық қаржыландыруды дамыту үшін жағдайлар жасау мақсатында әмбебап банктерге исламдық банк операцияларын «исламдық терезелер» форматында жүзеге асыру құқығы беріледі. Модель банктерге жеке банк құрмай арнайы бөлімшелер құруға мүмкіндік береді.

3) Іс-қимыл қадағалауын енгізу тұтынушылардың құқықтарын қорғауға бағытталған: банк, сақтандыру және микроқаржылық қызметтер бойынша бірыңғай қаржы омбудсманының кеңсесі құрылады және дауларды сотқа дейінгі реттеудің үш деңгейлі жүйесі енгізіледі;

4) Заң жобасында халықаралық практикаға негізделген төлемге қабілетсіз банктерді реттеудің жаңа тетігі енгізіледі. Дағдарысқа қарсы үш режимді – күшейтілген қадағалауды, қаржылық орнықтылықты қалпына келтіруді және төлем қабілетсіздігін реттеуді дәйекті қолдану көзделеді. Жүйелік маңызы бар банктер үшін міндеттемелерді капиталға айырбастау арқылы шығындарды сіңіру қабілетіне қойылатын талаптар белгіленеді. Мемлекеттік қолдауға тек соңғы шара ретінде – кейіннен инвесторға сата отырып, капиталға уақытша және өтеулі кіру арқылы жол беріледі.

5) Банктерді реттеуді жетілдіру корпоративтік басқаруды дамытуды, реттеу құралдарын жетілдіруді және нормаларды оңтайландыруды қамтиды. Тәуелсіз директорлар институты күшейтілуде, директорлр  кеңесінің тәуелсіздігіне және директорлар кеңесінде болудың ең ұзақ мерзіміне (9 жыл) қойылатын  қосымша талаптар енгізіледі.

6)  Негізгі новелла қаржылық-технологиялық секторды дамыту және активтердің жаңа сыныбы ретінде цифрлық қаржы активтерінің ел аумағында айналымына рұқсат беру болып табылады. Заң жобасы цифрлық активтердің үш санатын бекітеді: стейблкоиндар, базалық активі қаржы құралдары, мүліктік құқықтар, тауарлар немесе өзге де мүлік болып табылатын цифрлық активтер; сондай-ақ цифрлық платформаларда электрондық-цифрлық нысанда шығарылатын қаржы құралдары.

Мәжілісте заң жобаларын қарау қорытындысы бойынша азаматтардың мүдделерін қорғауды күшейту және реттеуді жетілдіруге бағытталған бірқатар ұсыныстар қолдау тапты.

Банктер туралы жаңа заңның қабылдануы банк жүйесінің қаржылық орнықтылығын арттыруға, ұлттық заңнаманы халықаралық стандарттарға сәйкес келтіруге, бәсекелестікті дамытуға және қаржы секторындағы инновацияларды ынталандыруға ықпал ететін болады.

• 26.12.2025
• 13