НЕГІЗГІ ҚУАТҚА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ АРҚЫЛЫ ЕРКІН НАРЫҚТЫ ДАМЫТУ

Мемлекет басшысы қаңтардағы сөйлеген сөзінде елімізде құрылған әлеуметтік-экономикалық жүйе ұлттық табыстың жалпы өсімін қамтамасыз етуде жеткілікті тиімділік көрсеткенін, бірақ бұл ретте оны бөлуде тиімсіз болып табылатынын атап өтті. Экономикалық өсудің негізгі пайда алушылары қаржы-олигархиялық топтар болды, ал қалыптасқан олигополиялар еркін нарықтың дамуын айтарлықтай шектеді және елдің бәсекеге қабілеттілігін төмендетті. Көп жағдайда бұл жағдай шағын және орта бизнестің "негізгі қуат" деп аталатын қуатқа шектеулі қол жетімділігіне байланысты.

2021 жылғы 30 желтоқсанда бәсекелестікті дамыту жөніндегі заңға қол қойылды, оның нормалары іс жүзінде Мемлекет басшысының Қазақстан экономикасын одан әрі мемлекет иелігінен алу және елдің негізгі нарықтарына жаңа ойыншылардың кіруіне жол ашу жөніндегі тапсырмаларын орындауға негіз болды. Заңның негізгі бағыттарының бірі – шағын және орта бизнестің "негізгі қуатқа", яғни инфрақұрылымға немесе объектілерге қол жеткізуін қамтамасыз ету, оларға қол жеткізусіз релевантты немесе аралас нарықтарда қызметтің белгілі бір түрлерін орындау мүмкін емес.

Негізгі қуаттың мысалдары – магистральдық теміржол желісі, байланысқа арналған кабельдік кәріз, одан әрі қайта бөлуге арналған бастапқы металдар, мұнай өңдеуге арналған мұнай, теңіз порты, дәрі-дәрмек өндіруге арналған субстанциялар, өндіріс технологиялары. Негізгі қуат – онда болашақта бизнес құрылатын негіз болып табылады.

Бәсекелестікті дамыту жөніндегі жаңа заңда үстем компаниялардың (ОЭК, көлік, байланыс, өнеркәсіп және т.б. салалар) инфрақұрылымы мен ресурстарына қол жеткізудің негізгі қағидаттары айқындалған: тең қолжетімділік, ашықтық, ақылылық.

Бұдан басқа, заңды іске асыру үшін негізгі қуатқа тең қол жеткізу қағидалары әзірленеді, онда қол жеткізу шарттары мен нысанасы, мерзімдері, бас тарту негіздері, өтінімдерді қарау тәртібі және басқалары айқындалатын болады.

Қазіргі уақытта БҚДА монополиялық тауар нарықтарына (мұнай және мұнай өнімдері, тауар газы, электр энергиясы, көлік және байланыс, қаржы нарықтары) монополиясыздандыру және бәсекелестікті дамыту тұрғысынан кешенді талдау жүргізуге кірісті. Талдау монополиялық топтар қызметінің аралас тауар нарықтарына әсерін, олардың экономикалық тиімділігін және монополиялық шығындардың болуын бағалауға мүмкіндік береді.

• 28.01.2022
• 284