Екінші Республика. Жаңа саяси модельге көшу

9 маусымда ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясына енгізілетін жаңа өзгертулер мен толықтыруларды түсіндіру бойынша баспасөз конференциясы өтті.

Еліміздің басты құжатына енген өзгертулер туралы ҚР Әділет вице-министрі Алма Мұқанова толығырақ айтып берді. Оның айтуынша бұл өзгертулер мен толықтырулар еліміздегі саяси модельді өзгертеді.

«Жаңа үлгіге көшудегі негізгі идея – атқарушы биліктің өкілеттілігі күшеюі аясында Президенттің өкілеттілігі қысқарады. Сонымен қатар, құқық қорғау институттарын нығайтуға ерекше көңіл бөлінеді. Нақтырақ айтсақ, келесі өзгерістерді атап өтуге болады. Бұл аймақтық саясатқа ықпал етуді қысқарту, сондай-ақ, Президент өкілеттігіне байланысты шектеулер енгізу арқылы көрініс табады»,-деді Алма Қайратқызы.

Конституцияның нормалары референдумның қорытындылары ресми жарияланған күннен бастап, яғни 2022 жылғы 8 маусымнан бастап қолданысқа енгізіледі. Бұл ретте жекелеген нормалар өзге мерзімдерде қолданысқа енгізіледі.

«Мәселен, конституциялық заңдар мен заңдарды қабылдау тәртібін, сондай-ақ Конституциялық соттың қызметін айқындайтын Конституцияның ережелері 2023 жылғы 1 қаңтардан күшіне енеді. Сонымен қатар, Мәжіліс мақұлдаған және 1 қаңтарға Парламент қарауында жатқан заң жобалары

2023 жыл заң болып саналады және 61-бапқа сәйкес жаңа тәртіппен қаралады»,-деп түсіндірді әділет вице-министрі.

       Лауазымды адамдарға өкілеттік берудің жаңа тәртібін белгілейтін Қазақстан Республикасы Конституциясының нормалары, егер Қазақстан Республикасының Конституциясында өзгеше көзделмесе, осы лауазымды адамдардың өкілеттік мерзімінің аяқталуына немесе өкілеттіктерінің тоқтатылуына қарай қолданысқа енгізіледі. Мысалы, Сенаттағы Президент тағайындаған 15 депутат олардың мерзімі аяқталғанға дейін өз өкілеттіктерін сақтайтын болады.

«Конституциялық Сот пен жоғары аудиторлық палатаға қатысты нормаларға келетін болсақ - Конституциялық Сот пен жоғары аудиторлық Палата құрылғанға дейін Конституциялық Кеңестің және республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің төрағалары мен мүшелері өз өкілеттіктерін сақтайды»,-деді Алма Мұқанова.

Конституциялық Сот құрылғанға дейін Конституциялық Соттың Қазақстан Республикасы Президентінің, Сенат Төрағасының, Мәжіліс Төрағасының, Парламент депутаттары жалпы санының кемінде бестен бір бөлігінің, Премьер-Министрдің өтініштерін қарау жөніндегі функцияларын Конституциялық Кеңес жүзеге асырады.

       Конституциялық Кеңестің қолданылып жүрген нормативтік қаулылары Конституциялық сот оларды қайта қарағанға дейін Конституцияға қайшы келмейтін бөлігінде қолданылады. Қазақстан Республикасы Конституциясының Парламент палаталарын құру туралы ережесіне келетін болсақ, бұл нормалар сегізінші сайланған Парламент Мәжілісі депутаттарын сайлаудан бастап қолданылатын болады. Яғни, қазір Мәжіліс депутаттары 8-ші сайланған Парламент Мәжілісінің сайлауы жарияланғанға дейін (қазір 7-ші шақырылым 2026 жылдың бірінші жартыжылдығының соңына дейін) өз қызметін жалғастыратын болады.

        «Конституцияға енгізілген түзетулер билік тармақтары арасындағы қатынастардың жаңа тепе-теңдігін қалыптастырады, бұл супер-президенттік модельден күшті Парламенті бар президенттік республикаға түпкілікті ауысуды қамтамасыз ете алады»,- деп аяқтады өз сөзін әділет вице-министрі Алма Мұқанова.

• 09.06.2022
• 372